Co ZUS szykuje seniorom na 2004 rok?

Ważne zmiany przyniesie nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z jednej strony domagali się ich sami renciści i przyszli emeryci, którzy powoli gromadzą swój pochodzący ze składek kapitał na indywidualnych kontach w ZUS-ie. Z drugiej strony, wymusza je konieczność poczynienia pewnych oszczędności.

Orzecznicy razy dwa

Przede wszystkim proponuje się wprowadzenie dwuinstancyjności postępowania w sprawach rentowych. Ponad lekarzami orzecznikami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będzie stała trzyosobowa komisja odwoławcza. To pozwoli na skorygowanie orzeczenia lekarskiego w samym ZUS-ie, bez konieczności odwoływania się do sądu. Odwołanie będą mogły złożyć obie strony tzn. ubezpieczony i prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Bez dyskryminacji?

Projekt przewiduje zrównanie uprawnień wdowców i wdów do uzyskiwania świadczeń rodzinnych. Obecnie wdowie lub wdowcowi po zmarłym małżonku przysługuje świadczenie po spełnieniu określonych warunków (50 lat, niezdolność do pracy lub opieka nad dzieckiem uprawnionym do renty rodzinnej). Jeżeli wdowa nie spełnia tych warunków i tak ma prawo do okresowej renty rodzinnej, jeśli nie ma innych źródeł utrzymania. Teraz prawo to zostanie rozszerzone także na wdowców.

Renta liczona do stażu

Okresy pobierania renty mają być doliczane do okresów składkowych i nieskładkowych, jakie są wymagane do uzyskania prawa do emerytury na podobnych zasadach jak liczona jest praca w gospodarstwie rolnym. Na przykład jeśli kobieta ukończy 60 lat i ma tylko 15 lat składkowych i nieskładkowych, bo przez pewien czas przebywała na rencie, to pięć lat z tego okresu zostanie jej doliczone do wymaganego minimalnego 20-letniego stażu do emerytury. Warunkiem jest to, że utraciła wcześniej prawo do tej renty, bo odzyskała zdolność do pracy.

Równe prawa dla przedsiębiorców

Dotychczas prawo do wcześniejszej emerytury miały tylko osoby, dla których ostatnim tytułem do ubezpieczenia społecznego była umowa o pracę. Przepisy nie określały jednak jak długo trzeba być pracownikiem, by skorzystać z tego przywileju. Nowelizacja uściśla, że powinno to być przynajmniej 6 miesięcy w ciągu ostatnich 2 lat podlegania ubezpieczeniu. Z kolei od osoby, która przez cały okres wymagany do nabycia prawa do emerytury (20 lat w przypadku kobiet, 25 lat w przypadku mężczyzn) była pracownikiem, nie będzie wymagane, żeby ostatnim ubezpieczeniem był stosunek pracy. Oznacza to, że z wcześniejszej emerytury będą mogły skorzystać też osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Przerwa na pracę za granicą

Prawdopodobnie zmienią się również zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty dla osób, które pracowały i podlegały ubezpieczeniu społecznemu za granicą - w krajach Unii Europejskiej i tych, z którymi łączą nas umowy międzynarodowe. Obecnie do podstawy wymiaru emerytury lub renty ZUS bierze pod uwagę wynagrodzenia z 10 kolejnych lat przypadających w 20-leciu przed złożeniem wniosku o te świadczenia. Mogą to być jednak tylko wynagrodzenia, od których składki były odprowadzone w Polce. Jeśli ktoś w międzyczasie pracował np. trzy lata w Niemczech i tam miał odprowadzane składki, za te trzy lata ZUS przyjmuje do podstawy wymiaru zerowe wynagrodzenie. Z tego powodu osoby te mają często zaniżone świadczenia. Projekt przewiduje, że przy ustalaniu 10 kolejnych lat kalendarzowych będzie można pominąć lata, w których ubezpieczony przez cały rok przebywał za granicą lub wybierać lata wykraczające poza ostatnie 20-lecie poprzedzające złożenie wniosku.

Zmieni się też okres brany pod uwagę przy przeliczeniu emerytur i rent. Zamiast wynagrodzeń z kolejnych 10 lat wybranych z 20 lat poprzedzających złożenie wniosku o przeliczenie, jako podstawę wymiaru obliczonego na nowo świadczenia będzie można wziąć zarobki z 20 lat przypadających przed złożeniem wniosku o przyznanie emerytury lub renty.

Jaki kapitał?

Osoby, które przebywały na urlopach wychowawczych będą mogły zaliczać ten okres do kapitału początkowego w całości, a nie jak dotychczas w jednej trzeciej udowodnionego okresu składkowego przypadającego do grudnia 1998 r. Ponadto poszerzy się grupa ubezpieczonych dla których podstawę wymiaru kapitału początkowego będzie stanowić okres faktycznego podlegania ubezpieczeniu społecznemu. Do tej pory mogły z tego skorzystać tylko osoby urodzone przed 1 stycznia 1969 r. Według nowych przepisów, będą mogli z tej zasady korzystać wszyscy ubezpieczeni, którzy nie mają przepracowanych 10 kolejnych lat z powodu nauki w szkole lub urlopu wychowawczego.

Emeryt pod kontrolą

Jeżeli emeryt lub rencista zarabia dodatkowe pieniądze, będzie musiał dokładniej rozliczyć się z nich przed ZUS-em. Nowelizacja zobowiązuje pracodawców oraz ubezpieczonych do przesyłania po zakończeniu każdego roku kalendarzowego zaświadczeń o wysokości przychodów z pracy uzyskanych przez emerytów i rencistów.

W projekcie ustawy proponuje się też zmniejszenie świadczeń zdrowotnych np. marszałków, wojewodów czy prezesów dużych firm, którzy w chwili ich odwołania "uciekają" na zwolnienia chorobowe. Według proponowanych przepisów, świadczenie zdrowotne wynosiłoby 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a nie - jak obecnie - 200 proc.

Zasady przyznawania oraz naliczania rent i emerytur zmienią się wraz ze zmianą zapisów odpowiedniej ustawy. Jest to...

Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:

Nowe przepisy mają zmienić sposób działania systemu ubezpieczeń społecznych. Wprowadzą dwuinstancyjność orzecznictwa lekarskiego w ZUS-ie, zmienią zasady waloryzacji kont ubezpieczonych w I filarze, wprowadzą korekty w zasadach wyliczania kapitału początkowego oraz zmiany wynikające z dostosowania polskiego prawa do unijnego.

* 4 listopada 2003 r. - projekt został przyjęty przez Radę Ministrów;

* 12 grudnia 2003 r. - odbyło się pierwsze czytanie w Sejmie, projekt skierowano do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny;

* Oczekiwany termin wejścia w życie ustawy - pierwszy kwartał przyszłego roku.