Dotacje windują

Spośród 19 śląskich miast funkcjonujących na prawach powiatów grodzkich najbogatsze są Katowice. Na jednego mieszkańca w zeszłym roku przypadało 2.601,20 zł, to jest 130,3 proc. średniej wojewódzkiej w tej kategorii gmin, która wynosi 1.996,30 zł. Na drugim miejscu są Gliwice - z 2.395,40 zł (120 proc. średniej) na głowę. Powyżej średniej mają też Zabrze, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Bielsko-Biała i Rybnik. Najbliżej średniej jest Ruda Śląska (1.983,80 zł na każdego mieszkańca). Cała reszta żyje poniżej średniej. Najmniej mają Piekary Śląskie, którym na głowę przypada 1.344,90 zł, czyli 67,4 proc. średniej.

Tak wynika z wyliczeń dr. Jana Czempasa z Akademii Ekonomicznej w Katowicach, który od lat prowadzi badania budżetów powiatów i gmin, bazując na danych Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach oraz GUS. Tak też było w roku 2002.

A jak się powodziło naszej dziewiętnastce w całym okresie funkcjonowania powiatów? Większych różnic nie ma. Zdecydowanie najlepiej wiodło się Katowicom (124 proc. średniej wojewódzkiej). Drugie miejsce w tej tabeli mają ciągle Gliwice, trzecie Bielsko-Biała, czwarte - Rybnik, piąte - Dąbrowa Górnicza, szóste - Tychy, siódme - Zabrze. Wszystkie mają mniej lub więcej powyżej 2.000 zł na jednego mieszkańca.

- Pozycja śląskich miast powiatowych miała duży związek z dotacjami rządowymi na budowę drogowej trasy średnicowej - tłumaczy dr Czempas. - Jest to tak duży wpływ do kasy miejskiej, że może beneficjenta wywindować nawet na pierwsze miejsce. Tak było ze Świętochłowicami w latach 1999-2000, kiedy budowę miały na swoim terenie, a zaraz potem spadły na miejsce siedemnaste i na tym poziomie utrzymują się od dwóch lat. Te dotacje pomogły też poprawić miejsce w tabeli Chorzowowi i Katowicom. Wiem, że dotacje na zadania inwestycyjne z budżetu centralnego zaciemniają nieco obraz, ale do podstawy obliczeń biorę wszystkie środki, jakimi miasto czy gmina dysponowała w danym roku. I te z budżetu państwa, i dochody własne, które samorządy czerpią z podatków lokalnych, różnych opłat oraz udziału w podatkach od osób fizycznych.

Dotacje wprawdzie raz są, a raz ich nie ma, ale wiele też zależy od tego, na jakiego rodzaju inwestycje są wydawane. Czy będą kreowały nowe dochody (uzbrajanie terenów, jak to robią Tychy czy Rybnik), czy zostaną skonsumowane (budowanie domów kultury czy opieki społecznej, szkół, basenów, stadionów...)? Oczywiście, nie może być tak, że wszystkie wolne środki miasto lokuje w infrastrukturę techniczną. Powinna być zachowana równowaga pomiędzy inwestycjami, które przyniosą dochody, oraz inwestycjami na rzecz społeczeństwa, z czego zysków nie będzie.

W wypracowaniu dochodów własnych na czoło wysuwają się Gliwice (tylko w 1999 roku miejsce drugie, po Katowicach, potem już tylko pierwsze). W tej tabeli Katowice są drugie. Miejsce trzecie zajmuje Zabrze.

Kto zyskał, kto stracił?

Awanse 2001-2002

Zabrze z 7 na 3: 2.041 zł - 2.171,70 zł

Dąbrowa Górnicza z 6 na 5: 2.055 zł - 2070,50 zł

Dąbrowa Górnicza z 10 na 8: 1.835 zł - 1.983,80 zł

Jaworzno z 11 na 9: 1.826 zł - 1.957,60 zł

Mysłowice z 14 na 11: 1.728 zł - 1.802,40 zł

Siemianowice Śląskie z 16 na 14: 1.657 zł - 1.700,90 zł

Spadki 2001-2002

Tychy z 3 na 4: 2.186 zł - 2.072,30 zł

Bielsko-Biała z 5 na 6: 2.167 zł - 2.067,10 zł

Rybnik z 4 na 7: 2.173 zł - 2.065,60 zł

Bytom z 9 na 10: 1.907 zł - 1.879,90 zł

Chorzów z 8 na 12: 1.971 zł - 1.774,50 zł

Częstochowa z 12 na 13: 1.821 zł - 1.722,10 zł

Sosnowiec z 13 na 15: 1.811 zł - 1.700,50 zł

Jastrzębie Zdrój z 15 na 16: 1.711 zł - 1.696,40 zł

Bez zmian 2001-2002

Katowice miejsce 1: 2.563 zł - 2.601,20 zł

Gliwice miejsce 2: 2.340 zł - 2.395,40 zł

Świętochłowice miejsce 17: 1.605 zł - 1.544,30 zł

Żory miejsce 18: 1.594 zł - 1.517,40 zł

Piekary Śląskie miejsce 19: 1.374 zł - 1.344,90 zł

Średnia z dochodów ogółem (w cenach stałych z 2002 r.) w latach 1999-2002 w średniej procentowej.

Średnia wojewódzka 1.963 zł - 100 proc.

1. Katowice 2.435 zł - 124,0

2. Gliwice 2.290 zł - 116,6

3. Bielsko-Biała 2.132 zł - 108,6

4. Rybnik 2.095 zł - 106,7

5. Dąbrowa Górnicza 2.068 zł - 105,3

6. Tychy 2.048 zł - 104,3

7. Zabrze 2.024 zł - 103,1

8. Świętochłowice 1.977 zł - 100,7

9. Chorzów 1.954 zł - 99,5

10. Bytom 1.800 zł - 91,7

11. Ruda Śląska 1.783 zł - 90,8

12. Jaworzno 1.772 zł - 90,3

13. Częstochowa i Sosnowiec 1.762 zł - 89,7

14. Mysłowice 1.746 zł - 88,9

15. Siemianowice Śląskie 1.679 zł - 85,5

16. Jastrzębie Zdrój 1.678 zł - 85,4

17. Żory 1.538 zł - 78,4

18. Piekary Śląskie 1.360 zł - 69,3

Średnia z dochodów własnych (w cenach stałych z 2002 r.) w latach 1999-2002 w średniej procentowej.

Średnia wojewódzka 1.006 zł - 100 proc.

1. Gliwice 1.317 zł - 130,9

2. Katowice 1.309 zł - 130,1

3. Zabrze 1.164 zł - 115,7

4. Dąbrowa Górnicza 1.159 zł - 115,2

5. Bielsko-Biała 1.085 zł - 107,8

6. Tychy 1.044 zł - 103,7

7. Sosnowiec 993 zł - 98,6

8. Siemianowice Śląskie 975 zł - 96,9

9. Ruda Śląska 949 zł - 94,3

10. Rybnik 946 zł - 94,0

11. Mysłowice 935 zł - 92,9

12. Jaworzno 917 zł - 91,1

13. Bytom 912 zł - 90,6

14. Jastrzębie Zdrój 846 zł - 84,0

15. Chorzów 806 zł - 80,1

16. Świętochłowice 698 zł - 69,4

17. Częstochowa 701 zł - 69,7

18. Żory 692 zł - 68,7

19. Piekary Śląskie 637 zł - 63,3

(wszystkie kwoty w przeliczeniu na jednego mieszkańca)