Emerytalny dubel?

Nowe zasady przyznawania świadczeń przedemerytalnych wejdą w życie od 1 sierpnia, ale już wprowadziły niemałe zamieszanie. W jednym przypadku warunki uprawniające kobiety do świadczenia są prawie takie same jak te, które trzeba spełnić, by przejść na wcześniejszą emeryturę.

Gabriela M. z Gliwic kończy w tym roku 55 lat. Pracowała ponad 30 lat, w tym 17 w warunkach szczególnych. W listopadzie zamierzała przejść na emeryturę.

- Tymczasem otwieram dzisiaj artykuł o nowych świadczeniach przedemerytalnych i widzę, że jednym z warunków jest ukończenie 55. roku życia i 30-letni staż. Co prawda nie ma tam mowy o pracy w warunkach szczególnych, jedynie o pracy z azbestem, ale i tak zaczęłam się zastanawiać, jak to rozumieć. Czy to oznacza, że nie ma już możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę? Czy ustawa o świadczeniach przedemerytalnych jakoś zmienia tę o emeryturach?

Wiek i staż

Wątpliwości dotyczą nie tylko wcześniejszych emerytur ze względu na pracę w warunkach szczególnych. W tym wypadku, by przejść na emeryturę o 5 lat wcześniej, ustawa emerytalna wymaga od kobiet 20-letniego stażu, w tym 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ale panie mają jeszcze jedną możliwość: na emeryturę w wieku 55 lat mogą przejść, jeśli mają 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. I nie ma tu znaczenia charakter i miejsce pracy.

- We wrześniu będę miała 30 lat stażu. Czy nowa ustawa odbiera mi możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę po spełnieniu tego warunku? W takiej sytuacji byłabym pokrzywdzona. Nowe świadczenie przedemerytalne ma wynosić tylko 670 zł, a emeryturę mogłabym mieć w pełnej wysokości. - pyta Dorota H. z Katowic. - Jeśli nie, to jaki ma sens ustalanie takich samych wymagań dla dwóch różnych świadczeń.

O świadczenie trudniej

Tak naprawdę jednak przepisy dotyczące świadczeń przedemerytalnych i wcześniejszych emerytur dla kobiet tylko pozornie się dublują. Budzący tyle emocji punkt mówi o tym, że prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy (w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy), ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta (60 lat - mężczyzna) oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet (35 lat dla mężczyzn). Jest więc jeszcze bardziej rygorystyczny względem kobiet niż wymagania ustawy emerytalnej w kwestii wcześniejszych emerytur. Nie wyznacza natomiast maksymalnego terminu, w jakim trzeba spełnić te warunki. Z wcześniejszych emerytur będę natomiast mogły skorzystać tylko te kobiety, które osiągną odpowiedni wiek i staż przed końcem 2006 r. i nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego.

Dłuższa droga do świadczenia

Samo spełnienie warunków uprawniających do świadczenie przedemerytalnego jeszcze nie załatwia sprawy. Autorzy nowych przepisów postawili na to, żeby w pierwszej kolejności pomóc zwolnionym pracownikom w wieku przedemerytalnym wrócić do pracy. Dlatego świadczenie będzie przysługiwać najwcześniej po upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. "Kandydat do świadczenia" nie może jednak w tym czasie odmówić bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji pracy zarobkowej ani zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Musi też złożyć wniosek o świadczenie w ciągu 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego półroczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli zatrudnienie (prace interwencyjne, roboty publiczne) potrwa dłużej niż te 6 miesięcy, wniosek trzeba złożyć w ciągu 14 dni. Wnioski należy składać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, bo to on przejmie wszystkie obowiązki w zakresie przyznawania i wypłacania świadczeń przedemerytalnych. Będzie również obsługiwał dotychczasowe świadczenia i zasiłki przedemerytalne.

Od 1 sierpnia 2004 r. świadczenie przedemerytalne będzie wynosić 670 zł miesięcznie. W przypadku osób, które przeszły na świadczenie z renty, może być niższe, jeśli ostatnio pobierana renta była niższa niż ta kwota.

Jeśli osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne uzyska prawo do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego, zostanie jej wypłacone tylko jedno z tych świadczeń - wyższe lub to, które sobie wybierze.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego według nowych przepisów przysługuje osobie, która:

* rozwiązała stosunek pracy lub stosunek służbowy z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy i do tego czasu

- ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna

- posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

* rozwiązała stosunku pracy lub stosunek służbowy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy i do tego czasu

- ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna

- oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub

* do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą nieprzerwanie, przez okres nie krótszy niż 24 miesiące i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości

- ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta i 61 lat - mężczyzna
- posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

* zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, i do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, lub

* do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub

* do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn.

Podstawa prawna:

* Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych

* Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353)

Maryla Kodym z biura prasowego Ministerstwa Polityki Społecznej:

Między przepisami ustawy o świadczeniach przedemerytalnych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma sprzeczności. Przeciwnie, ustawa o świadczeniach przedemerytalnych jest w pewnym sensie uzupełnieniem przepisów emerytalnych. Jest korzystna dla osób, które nie spełniają warunków do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Chodzi na przykład o kobiety urodzone po 31 grudnia 1948 r., które przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego. Poza tym wcześniejsze emerytury będą obowiązywać tylko do końca 2006 roku, a świadczenia przedemerytalne zostały wprowadzone bezterminowo. Wynika z tego, że osoby, które spełnią odpowiednie warunki, powinny skorzystać z wcześniejszej emerytury.

Ustawa o świadczeniach przedemerytalnych została wprowadzona z myślą o osobach w wieku poprodukcyjnym, które mogą mieć problemy ze znalezieniem pracy. Nie odbiera im natomiast możliwości podjęcia zatrudnienia, ponieważ przewiduje, że świadczenie przysługuje dopiero po pół roku otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych z urzędu pracy.

Ponadto przepis wydłuża okres ochronny dla pracowników w wieku przedemerytalnym, zmieniając art. 39 kodeksu pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Stosuje się to zarówno do ustawowego jak i obniżonego wieku emerytalnego.