Koniec bezkarności porzucających rodzinę

Dramat samotnych matek pozbawionych środków do życia musi zostać rozwiązany. Temu ma służyć rządowy projekt ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych. Choć budzi kontrowersje, ma jedną zaletę – że w ogóle powstał.

O czym mówi rządowy projekt? Przede wszystkim określa zasady postępowania wobec osób zobowiązanych przez sąd do płacenia alimentów, gdy egzekucja prowadzona przez komornika jest bezskuteczna. Po drugie – mówi o pomocy państwa dla osób samotnie wychowujących dzieci, którym wymiar sprawiedliwości nie może pomóc w ściągnięciu należnych pieniędzy.

Co budzi największe kontrowersje?

Oczywiście sposób potraktowania dłużnika alimentacyjnego. Ma być ścigany zawsze i wszędzie – przez komornika, policję, urząd pracy, gminę. Jego majątek – w tym konto bankowe – ma być jawny. Jeśli będzie twierdził, że nic nie ma, a zwłaszcza pracy – zostanie skierowany do robót publicznych. Jego długami może być obciążona dalsza rodzina, którą ma do tego przymusić gmina.

Jednocześnie osobom bezskutecznie oczekującym na wypłacenie należnych alimentów państwo chce pomóc. Wypłaci im zaliczkę, którą zwróci dłużnik wraz z odsetkami ustalonymi dziś na 5 proc. Aby zmotywować gminy do pomocy, rząd chce 10 proc. kwoty uzyskanej ze spłaty zaliczek przez dłużników przekazać samorządom jako ich dochód własny.

Zaliczka nie dla wszystkich

Jednak zaliczka ta nie będzie przysługiwała obligatoryjnie każdemu rodzicowi samotnie wychowującemu dzieci, który nie może wyegzekwować zasądzonych alimentów. Tu pojawia się kolejny kontrowersyjny zapis o kryterium dochodowym – określono go na poziomie 583 zł na osobę w rodzinie.
– Kryterium to przyjęto na podstawie wartości progu wsparcia dochodowego rodzin. Ustaliło je badanie przeprowadzone przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych dla określenia kryteriów dochodowych w systemie świadczeń rodzinnych. Dla rodziny niepełnej dwuosobowej, składającej się z osoby dorosłej i dziecka w wieku 18-24 lat. Przyjęcie takiego kryterium stwarza istotne preferencje dochodowe w porównaniu z pozostałymi rodzinami, dla których maksymalna wysokość dochodów określona została na poziomie 504 zł na osobę – tłumaczy Ministerstwo Polityki Społecznej.
Jak planuje resort, przepisy dotyczące zaliczek alimentacyjnych wejdą w życie 1 września 2005 r.

Kto na tym skorzysta?

* Osoby, które będą mogły korzystać z zaliczki alimentacyjnej (około 500 tys. dzieci), przy wyższym kryterium dochodowym (583 zł), przyznawanej na podstawie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych,

* pozostałe osoby samotnie wychowujące dziecko, które będą korzystały z dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka (około 420 tys. dzieci), przy kryterium dochodowym 504 lub 583 zł, przyznawanego na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, w stosunku do obecnych świadczeniobiorców dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka, grupa odbiorców zaliczki alimentacyjnej zostanie dodatkowo zwiększona o pełnosprawnych studentów.

Co grozi dłużnikom alimentacyjnym?

Projekt wprowadza:

* obowiązek współpracy komornika sądowego z gminą dłużnika i gminą wierzyciela,

* wywiad środowiskowy u dłużnika alimentacyjnego;

* obowiązek współpracy gminy dłużnika z urzędem pracy,

* kierowanie dłużnika do prac organizowanych na zasadach robót publicznych,

* ściganie za przestępstwo uporczywego uchylania się od alimentów i oferowanych robót publicznych,

* możliwość wytaczania przez gminę wierzyciela powództwa przeciwko dalszym krewnym dłużnika,

* prowadzenie postępowania sądowego o wyjawienie majątku, także na wniosek komornika,

* brak obowiązku wierzyciela do wskazywania sposobu egzekucji ani majątku dłużnika, z którego ma być ona prowadzona,

* obowiązek potrącania pełnej kwoty wierzytelności alimentacyjnych z rachunku bankowego dłużnika,

* obowiązek prowadzenia dochodzenia przez komornika sądowego nie rzadziej niż co pół roku, w tym z uwzględnieniem współpracy z policją, która na wniosek komornika ustala jego miejsce zamieszkania,

* składanie przez komornika wniosku do sądu o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku,

* wpis dłużnika do Krajowego Rejestru Sądowego, jako dłużnika niewypłacalnego.

* Jednocześnie została określona pomoc od państwa dla pokrzywdzonej rodziny. Zostanie ona ściśle powiązana z egzekucją należnych świadczeń alimentacyjnych. Otrzymają ją osoby samotnie wychowujące dzieci lub „pełnoletnia osoba ucząca się, z zasądzonymi od rodziców na jej rzecz alimentami”.

Zaliczka będzie przysługiwać na dziecko do ukończenia 18 roku życia, a w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej – do ukończenia 24 roku życia.

Wysokość zaliczki – kwota przyznanego a nie wyegzekwowanego świadczenia alimentacyjnego, jednak nie więcej niż kwota dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka, czyli 170 zł plus 80 zł na dziecko niepełnosprawne.