Kratka niezgody

Właśnie wchodzi w życie podpisana 17 maja przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług. Powoduje ona zmianę definicji samochodu osobowego i zwiększa ograniczenia dla firm w odliczaniu VAT — tak przy zakupie samochodów niektórych modeli, jak i paliwa do nich. Wiele osób twierdzi, że ustawa łamie sporo przepisów — w tym konstytucyjnych.

Jaki jest skutek wejścia w życie ustawy? Z listy pojazdów, które dla celów VAT mogą być traktowane jako ciężarowe, znika wiele modeli. Chodzi np. o berlingo, fiata doblo, forda mondeo i galaxy, renault kangoo, opla zafira, citroena picasso. Firmy, które nabyły takie auto po 1 maja 2004 roku, tracą prawo do odliczania VAT za zatankowane do tych samochodów paliwo. Pojazdy te staną się bowiem autami osobowymi dla celów podatku od towarów i usług. To oczywista strata dla wielu firm.
Poprawi się natomiast sytuacja aut, które nie spełniały wymogu ładowności określonego we wzorze Lisaka (czyli musiały przewozić co najmniej 357 kg bagażu), bo zniknął on z ustawy. Lepsza też jest sytuacja firm, które kupią samochód osobowy i będą go użytkowały jako służbowy. Mogą odliczyć 60 proc. VAT zapłaconego przy kupnie tego auta, ale nie więcej niż 6 tys. zł. Dotychczas mogły odliczyć 50 proc., nie więcej niż 5 tys. zł.

Specjaliści ostrzegają jednak, że grozi nam konflikt z Unią Europejską i na gruncie Konstytucji RP. Składając podpis pod ustawą, prezydent zezwolił na poszerzenie zakazu odliczeń o samochody, których użytkownicy mają prawo do odliczenia VAT zapłaconego przy ich kupnie oraz wprowadzenie zakazu odliczenia tego podatku pośredniego od paliwa do samochodów kupionych po 1 maja 2004 roku. Jest to sprzeczne z art. 17 ust. 6 dyrektywy VI (77/388/EEC). Urząd Komitetu Integracji Europejskiej przypomina, że państwo członkowskie nie może wprowadzać szerszego katalogu wyłączeń niż istniały w dniu wejścia w życie przepisów VI dyrektywy.
UE sama miała sporządzić nowy katalog wyłączeń, ale na razie nie powstał. Polska prawdopodobnie złamała VI dyrektywę i zapewne — podobnie jak w podobnym przypadku Austrii i Francji — zajmie się tym Komisja Europejska. Inną sprawą jest sprzeczność ustawy z Konstytucją RP. Jej nowelizacja prowadzi, zdaniem prawników, do nierównego traktowania podatników wobec prawa. Narusza też zasadę demokratycznego państwa prawnego i artykuły nakazujące Polsce przestrzeganie wiążącego ją prawa międzynarodowego.