Można żądać odszkodowania za dyskryminację przy... przyjmowaniu do pracy

„Zatrudnię tylko osoby w wieku do 45 lat” lub „poszukuję wyłącznie mężczyzn” – takie treści w ogłoszeniu rekrutacyjnym mogą narazić pracodawcę na kłopoty i... kosztowne odszkodowanie.

Niewiele osób bowiem wie, że w Polsce obowiązują przepisy, które mówią, że osoba chętna do podjęcia zatrudnienia, która uzna, że ogłoszenie dotyczące pracy narusza zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, może żądać odszkodowania. Jego wysokość wynosi nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (aktualnie 899 zł). Górna granica odszkodowania nie została jednak określona. Sąd pracy, który rozpatruje tego typu sprawy, może więc zasądzić o wiele wyższą kwotę, jeśli uzna to za słuszne.

Tylko młodzi i sprawni
– W świetle przepisów prawa pracy niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu – wyjaśnia mecenas Iwona Jaroszewska-Ignatowska, radca prawny specjalizujący się w problematyce prawa pracy, uczestniczka prac komisji sejmowej dotyczących nowelizacji Kodeksu pracy.

– W kodeksie wymienia się w szczególności takie czynniki dyskryminacji jak: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkowa, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacja seksualna. Pracownik nie może być także dyskryminowany ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, albo wymiar czasu pracy.

Pracodawca, który decyduje się na publikację ogłoszenia rekrutacyjnego musi więc zadbać, aby w jego treści nie pojawiły się elementy, mogące mieć wymiar dyskryminacyjny. Tymczasem w ogłoszeniach powszechnie występują ograniczenia polegające głównie na wyznaczeniu dolnej lub górnej granicy akceptowanego wieku kandydata.

– Sformułowania typu „poszukuję pracownika do pracy biurowej w wieku od 25 do 45 lat” nie naruszają zakazu dyskryminacji, jeżeli wymóg określonego wieku wynika z przepisów prawa lub jest uzasadniony warunkami pracy – wyjaśnia nasz ekspert. – Natomiast wyznaczenie granicy maksymalnego wieku kandydata w związku z przeświadczeniem pracodawcy, że osoby, które osiągnęły określony pułap wieku są mniej sprawne fizyczne czy bardziej skłonne do chorób, będzie ewidentnym naruszeniem zasady niedyskryminowania ze względu na wiek – dodaje.

Niechciane mężatki
W ogłoszeniach dotyczących pracy często spotyka się także nieuzasadnione preferencje co do płci pracownika. Wielu pracodawców nie chce na przykład zatrudniać młodych mężatek, bo obawiają się, że będą one wkrótce rodzić dzieci i w związku z tym korzystać z urlopów i zwolnień. Zdaniem mecenas Iwony Jaroszewskiej-Ignatowskiej ograniczenia tego typu nie będą uznane za dyskryminujące tylko wówczas, gdy preferencja co do płci w treści ogłoszenia jest uzasadniona ze względu na rodzaj pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe stawiane pracownikom – np. poszukiwani są kandydaci do prac znajdujących się w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.

– Jeśli szukamy kogoś do pracy fizycznej pod ziemią w kopalni, albo do rozładunku towarów o dużym ciężarze, to oczywistym jest, że zgodnie z przepisami prawa pracy nie będzie to mogła być kobieta. Wówczas mamy prawo podkreślić w ogłoszeniu, że poszukujemy do pracy wyłącznie mężczyzny – wyjaśnia mec. Jaroszewska-Ignatowska.

W innych przypadkach nie można ograniczać grona zainteresowanych objęciem danej posady, bo można się narazić na zarzut łamania Kodeksu pracy. Spowoduje to co prawda, że zgłosi się o wiele więcej kandydatów, których w rzeczywistości nie chcemy, ale przynajmniej uchroni nas od konieczności wypłaty odszkodowania.