Największą światową encyklopedię tworzą pasjonaci

Bywało, że w czasie wakacji codziennie siedziałem przed komputerem dziesięć godzin - tak o początkach swojej przygody z polską Wikipedią opowiada Artur Fijałkowski z Mikołowa, pseudonim WarX, informatyk, zapalony fan muzyki metalowej i literatury fantastycznej.

Takich ludzi jak Artur jest dziś w Polsce około sześciuset. To ci najaktywniejsi, którzy w wolnej internetowej encyklopedii tworzą najwięcej haseł.

Bycie wikipedystą to dla nich stan ducha i sposób na życie. Właściwie są anonimowymi wolontariuszami. No bo kto chętnie i za darmo dobrowolnie udostępnia innym swoją w trudzie zdobytą wiedzę? Przeciętny użytkownik Internetu tysiące razy korzysta z tej najpopularniejszej internetowej encyklopedii, ale nie wie, że sam może ją edytować, czyli współtworzyć i poprawiać. Rzadko też zdaje sobie sprawę z tego, że za hasłem kryje się konkretny człowiek, a za całą Wikipedią barwna i zróżnicowana społeczność.

Jutro wikipedyści spotkają się na ogólnopolskim zjeździe w Częstochowie. Będą świętować szóste urodziny polskiej edycji wolnej encyklopedii internetowej. Najliczniej będzie reprezentowany Śląsk, bo właśnie tutaj działa najsilniejsza grupa polskich wikipedystów.

Stutysięczne konto

W 2000 roku amerykański biznesmen Jimmy "Jimbo" Wales, właściciel portalu zajmującego się wyszukiwaniem informacji dotyczących popkultury, postanowił stworzyć internetową encyklopedię. Tzw. Nupedia opierała się na takim samym procesie redakcyjnym jak tradycyjne encyklopedie. Wkrótce pomysłodawcy Nupedii zainicjowali działalność encyklopedii, którą tworzyć może każdy. 15 stycznia 2001 roku w miasteczku Saint Petersburg na Florydzie powstała Wikipedia. Wiki wiki w języku hawajskim oznacza "szybko".

Początkowo Wikipedia miała dostarczać treści dla Nupedii celem dalszej jej obróbki przez zespół redakcyjny. Wolna encyklopedia rozwijała się jednak w tempie tak błyskawicznym, że prześcignęła projekt Nupedii. Idea wolnej internetowej encyklopedii obiegła świat. 26 września 2001 roku wystartowała polska edycja. Dziś Wikipedia ma ponad 5 mln haseł w ponad 200 edycjach językowych, w tym około 400 tys. haseł w wersji polskiej.

- Tworzy je tak naprawdę parę tysięcy ludzi. Chociaż w lipcu tego roku na polskiej Wikipedii założone zostało stutysięczne konto, to wśród zarejestrowanych osób większość dokonała zaledwie paru edycji. Perspektywy rozwoju mamy wielkie, ale brakuje nam rąk do pracy - mówi Artur. - Na przykład rok temu załatwiłem wejścia do różnych instytucji, a wciąż nie znalazłem fotografa, który by miał czas, żeby pójść zrobić tam zdjęcia. - Może ludzie nie chcą robić czegoś za darmo? - pytamy. - Nie w tym problem. Ludzie nie wiedzą, że Wikipedię można edytować, a nie tylko zajrzeć i coś sprawdzić - twierdzi Artur.

50 tysięcy chruścików

To zupełnie wbrew dzisiejszej cywilizacji i kulturze. Dawać coś zupełnie bezinteresownie, robić coś, za co nie dostaje się pieniędzy. To świetne, pozytywne doświadczenie, które integruje i gromadzi dużą społeczność! - zachwyca się ideą Wikipedii Piotr Cywiński, dyrektor Muzeum Auschwitz-Birkenau, a prywatnie zapalony wikipedysta. Tworzy hasła poświęcone historii, religii, geografii.

Ojciec Patryk Michalski, pseudonim Paterm, przybliża internautom zagadnienia związane z zakonem Pallotynów w Częstochowie, do którego należy. Jest jednym z kilku duchownych wśród wikipedystów. - Ta praca daje mi ogromnie dużo satysfakcji! Mogę popularyzować wiedzę o tym, co mnie samego interesuje. Poza tym zbieranie informacji do haseł bardzo rozwija intelektualnie. Kiedyś pewien redaktor tradycyjnej encyklopedii powiedział, że wikipedysta jest amatorem, ale jeśli porządnie napisze trzy hasła, staje się profesjonalistą - opowiada ojciec Patryk. Do Wikipedii trafił przypadkowo. Szukał informacji, a gdy je znalazł, dostrzegł błąd w treści. - W górnym prawym rogu strony zauważyłem przycisk "edytuj". Kliknąłem i poprawiłem błąd. Zdziwiłem się, co to za dziwna encyklopedia, którą można psuć i naprawiać! - śmieje się zakonnik.

Małgorzata Miłaszewska z Mikołowa, pseudo Lilly M, pisze o motylach. Zawodowo zgłębia tajniki metalurgii na studiach doktoranckich na politechnice, a w każdej wolnej chwili biega po łąkach z aparatem fotograficznym. Stanisław Czachorowski, profesor Uniwersytetu Olsztyńskiego, postawił sobie za cel opisanie wszystkich gatunków owada zwanego chruścikiem, a przypuszcza się, że żyje ich na Ziemi aż 50 tysięcy!

Trzepaczka do dywanów

- Możemy sobie wyobrazić, że Wikipedia jest projektem realizowanym podobnie jak pierwsza encyklopedia. Mamy zasób wiedzy, biblioteki pełne książek. Tę całą użyteczną wiedzę trzeba skumulować. A przecież nauka ciągle się rozwija. Może w przyszłości będziemy mogli na bieżąco udostępniać doniesienia o aktualnych odkryciach? - zastanawia się Sebastian Skolik, wikipedysta i socjolog z Częstochowy, pseudo Przykuta. Wraz z żoną Aleksandrą tworzy jedno z kilku "encyklopedycznych" małżeństw. Ola - pracowniczka firmy zajmującej się odpadami - opisuje rasy psów i tworzy grafiki z zakresu botaniki i kynologii.

- Ale Wikipedia to nie tylko nauka. W której encyklopedii znajdziesz takie hasła jak trzepaczka do dywanów? Albo opisy postaci literackich rozbudowane czasem tak, że są dłuższe niż sama książka? Albo skąd dowiesz się, że w filmie "Transformers" przez półtorej sekundy pojawia się wizerunek gremlina? - wtrąca Artur.

Henryk Batuta

Kiedyś tworzył i rozwijał hasła matematyczne, fizyczne, bawił się w rysowanie herbów miast, pisał o pokemonach i Harrym Poterze. Teraz jest administratorem, czyli tzw. sprzątaczem, który pilnuje w Wikipedii porządku.

- Wikipedia jest niczym pięknie odmalowany mur. Przyciąga ludzi, którzy chcieliby go zniszczyć. Chociaż ja twierdzę, że lepiej, żeby taki niewyżyty wyrostek jakąś głupotę wrzucił do Wikipedii, niż gdyby miał przy użyciu sprayu niszczyć kamienice. My szybko i niskim kosztem możemy sobie z takim wandalizmem poradzić - mówi Artur.

Codziennie w internetowej encyklopedii powstają setki artykułów o wulgarnej i obraźliwej treści. Znikają zwykle po kilku minutach. Kasują je administratorzy, którzy mają dostęp do wszystkich bieżących edycji. - Bywało, że stawaliśmy się z powodu wandalizmów obiektami nagonek prasowych, ale są to doniesienia śmieszne i wynikają z niezrozumienia mechanizmu i zasad funkcjonowania Wikipedii - kwituje Artur.

Wpadki? Zdaniem wikipedystów poważne przeinaczenia rzeczywistości zdarzają się w każdej encyklopedii. - A jeśli ktoś widzi błąd, to powinien go poprawić, a nie rozgłaszać na forum - radzi administrator.

Zdarzają się też wandale i dowcipnisie, z którymi nie można sobie tak łatwo poradzić. Kiedyś ktoś napisał w Wikipedii życiorys fikcyjnego komunisty Henryka Batuty. Żeby uwiarygodnić jego istnienie, zrobił zdjęcie ul. Batuty w Warszawie i posługując się fotomontażem dodał imię. Autor hasła, gdy już został namierzony, postanowił sprzedać newsa prasie. - Potem próbował jeszcze tworzyć nazwiska komunistów od innych elementów wyposażenia orkiestry, ale takie próby były już z marszu odstrzeliwane - wspomina z uśmiechem Artur.

Kilka miesięcy wikipedyści nie mogli sobie poradzić z pewnym internautą z województwa łódzkiego, który dodawał do artykułów o politykach... zdjęcia męskich genitaliów. - Problem polegał na tym, że korzystał z łącza, które ma dynamiczne IP, dlatego po każdym wyłączeniu modemu łączył się z internetem z innego adresu. Nie mieliśmy efektywnej metody, aby go odciąć od możliwości edycji Wikipedii. Adresów tych było ponad 65 tys., więc pewnego dnia musiałem zablokować wszystkich łódzkich wikipedystów. Tym razem prasa nam pomogła, bo dopiero po interwencji dziennikarzy Telekomunikacja Polska w końcu zajęła się problemem - opowiada Artur.

Okazało się, że wikipediowym wandalem był nastoletni chłopiec.

Prezydent

Do Wikipedii pisać może każdy, w każdym wieku, bo cóż znaczy wiek w Internecie? Najliczniejszą grupę tworzą studenci i ludzie w wieku 20-30 lat. Warunek tworzenia encyklopedii jest jeden: trzeba umieć pisać poprawnie w języku polskim. - Staramy się eliminować osobników, którzy nadmiernie kaleczą język. Nie są problemem ci z dysortografią, ponieważ oni najczęściej proszą kogoś o sprawdzenie tekstów. Problemem są dzieciaki z gimnazjum, które często nie potrafią napisać zdania, a uważają, że są świetnymi twórcami encyklopedii - opowiada Artur.

Tacy wikipedyści są nakłaniani do współpracy albo w ostateczności blokowani. Zablokowanie możliwości edycji jest też jedynym wyjściem z sytuacji w przypadku twórców, którzy nie potrafią być obiektywni. Tutaj najbardziej zapalnymi dziedzinami są polityka i religia. - Ktoś wypisuje na przykład zmyślone zdarzenia z życia Lenina. Żądamy od niego dowodów w postaci konkretnych źródeł, których on nie ma. My kasujemy tekst, a on zaczyna wyzywać nas na forach od antykomunistów, skrajnych prawicowców, katocenzorów. Taki jest mechanizm nadawania nam etykietek. Wikipedia była już lewacka, pedofilska, gejowska, antyklerykalna i nie wiadomo jaka jeszcze - tak Sebastian opisuje jeden z największych problemów Wikipedii.

Gdzie jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Jak? Te pytania są mottem najbliższego spotkania wikipedystów w Częstochowie. - Jesteśmy w lesie. Dopiero raczkujemy - twierdzi Artur. - A za 20 lat będę kandydował na prezydenta i wygram głosami wikipedystów! - dodaje pół żartem, pół serio.

Chcesz poznać wikipedystów?

- przyjedź na urodziny Wikipedii do Częstochowy 23 września (herbaciarnia Cafe Belg w II Alei, od godz. 18)
- przyjedź 29 września do Silesia City Center w Katowicach, gdzie wikipedyści ze Śląska będą prowadzić akcję promującą Wikipedię (godz. 10-18)
- wejdź na stronę internetową: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedystów, znajdziesz tam m.in. wikipedysty portret własny i wikiciekawostki.