Pod okiem ZUS i fiskusa

Co roku urzędy skarbowe i oddziały Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w całym kraju wydają tysiące zaświadczeń o niezaleganiu ze składkami lub podatkami. Wartość tych dokumentów bywa wątpliwa - i to nie tylko dlatego, że są one ważne trzy miesiące, tymczasem składki i podatki można przestać płacić zaraz w dniu uzyskania zaświadczenia.

Jeśli chce się zatrudnić osobę bezrobotną w ramach prac interwencyjnych, przystąpić do przetargu, wziąć kredyt gospodarczy w banku - trzeba zdobyć zaświadczenie z ZUS i urzędu skarbowego, że się nie zalega z daninami wobec państwa. To dowód, że się ma do czynienia z uczciwym obywatelem. Jak informuje Aleksandra Skalec, rzecznik Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, tak zdecydował o tym w rozporządzeniu minister gospodarki i pracy. Ostatnio było ono nowelizowane w 2004 r.

- W oddziale ZUS w Częstochowie w 2006 roku wydaliśmy około 8 tys. zaświadczeń o niezaleganiu ze składkami. Od początku tego roku wpłynęło około 2.760 wniosków o ich wydanie - mówi Ewa Jęczmyk, rzeczniczka ZUS w Częstochowie.

W 2006 r. oddział ZUS w Chorzowie wystawił 20.405 zaświadczeń, w I kwartale 2007 r. wystawiono ich 3.931. Jest to dla obywatela darmowa usługa państwa. Czy rzetelna? Jeśli pracodawca nie zgłosi pracownika do ubezpieczenia i w związku z tym nie odprowadza za niego składek - dla ZUS mimo to będzie rzetelnym płatnikiem! - Wydajemy zaświadczenia na podstawie danych o stanie rozliczeń wynikających z prowadzonej przez zakład ewidencji, rejestrów, jak też innych danych znajdujących się w naszym posiadaniu - tłumaczy rzecznik ZUS Przemysław Przybylski. - Zaświadczenie jest wydawane, gdy na koncie płatnika do dnia wydania zaświadczenia nie występuje zadłużenie z tytułu składek pobieranych przez ZUS.

Potwierdzenie będzie ważne 3 miesiące - choćby przedsiębiorca przestał płacić składki zaraz po uzyskaniu dokumentu. Także osoba przyłapana na zatrudnianiu pracowników "na czarno" dostanie zaświadczenia o niezaleganiu ze składkami, jeśli toczące się wobec niej postępowanie nie zakończyło się jeszcze wydaniem decyzji o podleganiu pracowników ubezpieczeniu i nakazie wpłaty zaległych składek.

Podobnie jest w urzędach skarbowych. Tyle że tam za wydanie zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami trzeba wpłacić 21 zł opłaty skarbowej. - W skali roku wydajemy ponad 5 tysięcy zaświadczeń o niezaleganiu z podatkami - mówi Jarosław Szczepański, rzecznik I Urzędu Skarbowego w Katowicach.

Jak fiskus to sprawdza? Przede wszystkim kontroluje dokumentację spływającą od firmy, jej terminowość i rzetelność. - Samo zaświadczenie nie przesądza o istnieniu zobowiązania, potwierdza jedynie stan wiedzy wynikającej z posiadanej dokumentacji. W świetle orzecznictwa sadowego wraz ze zmianą faktów, których dotyczy zaświadczenie, traci ono ważność - podkreśla Szczepański.

Fiskus i ZUS tłumaczą, że działają w zgodzie z kodeksem postępowania administracyjnego oraz licznymi rozporządzeniami. Że nikt lepszej metody na potwierdzenie rzetelności firmy nie wymyślił. To nieprawda - w świecie już ją wymyślono. Jednak dopóki w Polsce nie będzie pełnego przepływu bieżących informacji między urzędami, informatyzacji kraju doczekamy się za lat kilkanaście - mamy godzić się z fikcją.