Szlachta nie znała umiaru

Kiedyś to były imprezy! Szlacheckie uczty mogły się ciągnąć nawet tygodniami. Żeby goście przedwcześnie nie wyjechali, wozom wykręcano koła albo chowano całe zaprzęgi. — Nie wypadało nie zjeść, nie wypić, nie wznieść toastu. Dopiero z czasem zaczęło się to zmieniać, głównie, gdy szlachta traciła majątki, przenosiła się do miast i nie było za co balować — opowiada Mariusz Makowski, historyk Muzeum Śląska Cieszyńskiego.

Co mieli robić?

Dzisiaj w Zameczku w Błogocicach nie ma już takich imprez. Ale kiedyś, owszem. Gdy alkohol w piwnicy się wyczerpał, gdy zniknęło jedzenie ze spiżarni, impreza po prostu przenosiła się do następnego dworu. Czasami jeżdżono od jednego gospodarza do drugiego i w ten sposób tygodniami się goszczono. — Nie było telewizji, to co szlachta miała robić. Bawili się! — uśmiecha się Mariusz Makowski.

Charakterystyczna dla kuchni szlacheckiej była zgodność z porami roku, a artykuły żywnościowe pochodziły z własnego wyrobu. Na co dzień jadano skromnie, ale gdy zjawiali się goście, na stołach lądowało wszystko co najlepsze.

Pijane kurczaki

Codzienny rozkład posiłków we dworze składał się z: podśniadania (kawa z zapiekana śmietanką lub zupa piwna z bryndzą, nalewka dla mężczyzn), śniadania (kawa, herbata, arak, piwo, sery, szynki, wędzone mięsa, pasztety, zraziki, bigos, naleśniki, jaja, warzywa, owoce, pieczywo, biszkopty), drugie śniadanie bez nakrywania stołu, obiad w południe lub o 18.00 — na pierwsze danie rosół, często z pasztetem, mięsiwa gotowane i duszone, danie drugie pieczyste czyli drób, jarzyna i na trzecie tzw. wety czyli słodkie „konfety”, marcepany, desery, ciasta, owoce i sery.
— Podczas posiłków uwielbiano różne „niespodzianki” zadziwiające biesiadników, np. spijano drób wódką, skubano i lekko opiekano, a „gdy się cokolwiek dotknie widelcami, porwie się i skoczy ze stołu, z wielkim podziwieniem gości” — opowiada Mariusz Makowski.

Upieczona głowa

Zaskakiwano także sposobem przyrządzania potraw, np. rybę od głowy smażono, środek gotowano w rosole, a ogon pieczono. Podawano też kapłona gotowanego w flaszy, czyli obrzezanego i utuczonego koguta, którego uprzednio obdarto ze skóry. Następnie wpuszczano ją do butelki i napełniano farszem z jajek oraz mięsa. Gdy podczas gotowania jajka się ścinały, wszyscy zastanawiali się, jak kurczak wlazł do flaszki.
Podawano też „kuropatwy” przyrządzane z ryb słonych, barszcz ze śledziem, ptaszki wylatujące z pasztetu, czy podrabiane strusie jaja. Prawdziwych nie było, więc rozbijano wiele jajek kurzych, żółtka wkładano do baraniego pęcherza, całość gotowano, przekładano to do jeszcze większego pęcherza, gdzie gotowano w białku i wychodziło wielkie strusie jajo.
Podczas uroczystych uczt hetmanom podawano pieczoną głowę źrebaka, co było ponoć wielkim przysmakiem. Nie mogło się też obejść bez miodów.