Termin wypłaty odszkodowań mija bezpowrotnie

Działki, które zostały zajęte pod drogi publiczne w latach 90. i wcześniejszych przeszły na własność Skarbu Państwa lub gminy już w 1999 r. Niewielu o tym wie, choć – jak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 14 marca 2000 r. – takie rozwiązanie jest zgodne z Konstytucją. Jeszcze mniej osób zdaje sobie sprawę, że mają czas tylko do końca 2005 r., żeby wystąpić o odszkodowanie. Jeśli tego nie zrobią, stracą do niego prawo.

Sprawdź, za co zapłaciłeś
– Mamy kilka tysięcy spraw związanych z zajęciem prywatnych nieruchomości pod drogi publiczne – twierdzi Teresa Martynowicz, zastępca dyrektora Wydziału Rozwoju Regionalnego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach.

Powodem takiego natłoku spraw jest również fakt, że w ostatnich latach gminy prowadziły wiele rozmaitych inwestycji drogowych. Jednocześnie nie zawsze potrafiono na czas uregulować sprawy własnościowe, ponieważ sytuacja ta spowodowała bałagan w ewidencji gruntów i w księgach wieczystych. Dlatego ostrożność powinni wykazać nabywcy przydrożnych działek. Może się bowiem okazać, że zapłacili za większy teren, niż w rzeczywistości dostali.

Drogi prowadzą do wojewody
– Uregulowanie wszystkich tych spraw jest niezwykle ważne – twierdzi Andrzej Kupis z jednego z katowickich biur nieruchomości. – Fakt zmiany właściciela działek i gruntów powinien stwierdzić decyzją administracyjną wojewoda. Natomiast o odszkodowanie trzeba się starać w starostwie, które administruje powiatem, w którym znajduje się działka.

Jak nam wyjaśniła dyrektor Martynowicz, są dwie ścieżki, z których mogą skorzystać właściciele działek przejętych pod drogi. – Ta, polegająca na wystąpieniu bezpośrednio do starosty, jest łatwiejsza – twierdzi.

W każdym przypadku potrzebna jest jednak decyzja wojewody o przejęciu gruntu pod drogę publiczną.

W ostateczności pozostaje sąd
Najważniejsze jest to, by właściciele nieruchomości nie zaniedbywali sprawy. Jeśli bowiem nie złożą wniosku do końca 2005 roku, to nie dostaną za utraconą działkę ani grosza. – Mieliśmy nadzieję, że nowy rząd wystąpi z wnioskiem o przedłużenie tego terminu, bo spraw jest rzeczywiście mnóstwo – mówi Martynowicz. – Wymagałoby to jednak zmiany ustawy, może więc się okazać, że zabraknie czasu na przeprowadzenie nowelizacji.

Martynowicz dodaje, że w sytuacji, gdy ustawowy termin składania wniosków o odszkodowanie nie zostanie przedłużony, zainteresowanym pozostaje jeszcze droga sądowa. Ale to oczywiście bardziej skomplikowane i kosztowne.

Jak załatwić odszkodowanie za działkę zabraną pod drogę?

Wyjaśnia Teresa Martynowicz, zastępca dyrektora Wydziału Rozwoju Regionalnego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach

Są dwie drogi załatwienia tej sprawy.

• Pierwsza łatwiejsza dla właściciela gruntu, polega na tym, że składa on wniosek o odszkodowanie do starosty. Następnie starosta występuje do wojewody o wydanie decyzji o przejęciu gruntu pod drogę publiczną. Służby wojewody dokładnie badają sprawę: czy rzeczywiście część prywatnej nieruchomości została zajęta pod drogę publiczną, czy stało się to przed 1 stycznia 1999 roku. Jeśli wszystkie te warunki są spełnione, wydawana jest decyzja o przejściu prawa własności na rzecz właściwej jednostki samorządowej. Dopiero na tej podstawie starosta może ustalić odszkodowanie.

• Druga polega na tym, że właściciel gruntu sam występuje do wojewody z wnioskiem o wydanie decyzji o przejęciu gruntu prywatnego pod drogę publiczną. Musi się jednak liczyć z tym, że w tym przypadku powinien sam dostarczyć wszystkie wymagane dokumenty: np. wyciąg z księgi wieczystej czy odpowiednie wyciągi z map geodezyjnych. Następnie postępowanie wygląda podobnie jak wstępie: sprawa jest badana i jeśli spełnione są odpowiednie przesłanki, wydawana jest decyzja. Wtedy dopiero właściciel gruntu może wystąpić do starosty o odszkodowanie. •