To jest ukryty biznes

Spółka Restrukturyzacji Kopalń znalazła się na celowniku Najwyższej Izby Kontroli. Prezes NIK Mirosław Sekuła stwierdził, że „ocena prowadzonej likwidacji kopalń jest zdecydowanie negatywna”. Ciekawe co powie po przeanalizowaniu dokumentów do których dotarł DZ, a których kontrolerzy w ogóle nie mieli w rękach.

28 lutego 2002 roku Spółka Restrukturyzacji Kopalń podpisała umowę z konsorcjum w składzie Ekopol Polska z Wrocławia i Widuch Hydrolemna z siedzibą w Kielcach. Dotyczy ona zagospodarowania odpadów węglowych w Jaworzynie. Są tam zlokalizowane osadniki mułów węglowych, które pochodzą jeszcze z czasów funkcjonowania kopalni Jan Kanty. Ekopol zobowiązał się w niej do wykonania pełnego zakresu dokumentacji, zrekultywowania terenów po osadnikach, ponoszenia wszelkich opłat obciążających działki gruntu oraz budowy zakładów płukania odpadów węglowych w Jaworznie i zakładu produkcji materiałów budowlanych. Co SRK gwarantowała sobie w zamian za dopuszczenie obcych firm do prawdziwej żyły złota, jaką są w tej chwili osadniki mułów węglowych? W umowie stwierdzono, że „Ekopol z tytułu odzyskiwanych materiałów przy prowadzeniu rekultywacji osadników będzie płacił na rzecz SRK równowartość pożytków”. To stwierdzenie jest na tyle niejasne, że praktycznie nie da się ustalić ile, jak i kiedy Ekopol powinien płacić Spółce Restrukturyzacji Kopalń.

Najłatwiej byłoby czekać na budżetowe dotacje i potem coś robić – mówi Janusz Siemieniec, szef SRK. – Tereny po byłej kopalni Jan Kanty wymagały inwestycji rzędu 4 milionów złotych. Nikt nie wie kiedy dostalibyśmy te pieniądze, więc postanowiliśmy działać sami.

Prezes Siemieniec twierdzi, że muły z Jana Kantego tak naprawdę są niewiele warte. – Ich kaloryczność jest niewielka, to był raczej odpad, a nie paliwo do kotła – mówi. – Potwierdza to zupełny brak zainteresowania przetargiem, jaki ogłosiliśmy na zagospodarowanie tych odpadów. Może w kolejnym przetargu uda się uzyskać lepszą cenę.

Firma Ekopol zleciła wykonanie ekspertyzy Głównemu Instytutowi Górnictwa w Katowicach. Na tej podstawie wiadomo było gdzie można uzyskać lepszy surowiec.

Eksploatację osadników powierzono hurtowni mięsa i wędlin Jagmar z Dąbrowy Górniczej.

– Ekopol sam się do nas zgłosił – mówi Janusz Orłowski, prezes Jagmaru. – Zatrudniliśmy ludzi i rozpoczęliśmy eksploatację. Muły sprzedawaliśmy do Południowego Koncernu Energetycznego.

Jagmar wziął się ostro do roboty i do czerwca tego roku wydobył kilkaset tysięcy ton mułów. O planowanej budowie zakładu płukania odpadów węglowych jakby zupełnie zapomniano.

Co to oznacza? W kopalniach Kompanii Węglowej wydano zarządzenie, by nie sprzedawać konkretnym odbiorcom towaru pod nazwą „muł węglowy”, a przygotowanie konkretnych mieszanek odbywa się na terenie kopalni. Tylko w ten sposób można samemu decydować o proporcjach bardziej i mniej kalorycznego surowca. Skoro z Jaworzna wywieziono już najlepszy towar, to nie trzeba być ekspertem, by stwierdzić, że kolejne partie towaru będą już tylko gorsze, a przez to i tańsze.

– Jagmar robił na jaworznickich osadnikach co chciał i jak chciał – twierdzi Aleksander Widuch, prezes Ekopolu. – Dlatego zerwaliśmy z nimi umowę. Teraz będziemy dochodzić swoich roszczeń na drodze prawnej.

Widuch nie potrafi odpowiedzieć na pytanie: dlaczego do eksploatacji mułów węglowych zaangażowano hurtownię mięsa i wędlin?

– Ktoś ich nam rekomendował – mówi. – Nie pamiętam już kto to był.

Spółka Restrukturyzacji Kopalń zerwała w czerwcu umowę z Ekopolem, ale „równowartości pożytków” nie dostała.
Swoich roszczeń nie ma też zamiaru dochodzić na drodze sądowej. Nikt bowiem nie wie, jakie „pożytki” uzyskał Ekopol, który prowadzi wciąż rekultywację terenów pogórniczych w Nowej Rudzie. Tam wybudowano już zakład wzbogacania węgla. Czy złożyli się na to górnicy z Jaworzna? Widuch twierdzi, że nie. „Równowartość pożytków” trudno będzie wyegzekwować również z innego powodu. Jagmar twierdzi, że sprzedażą mułów zajmował się Ekopol. Ten ostatni, że... Jagmar. Kierowcy ciężarówek, którzy wozili muły twierdzą, że wiele kursów w ogóle nie było wprowadzanych do ewidencji. Trudno więc dziwić się, że szacunki ilości wywiezionych mułów różnią się w zależności od źródła informacji. SRK twierdzi, że całe składowisko ma 2,4 miliona ton, a wydobyto nie więcej niż 200 tysięcy.

– Tam wszystkiego jest nie więcej niż kilkaset tysięcy ton – mówi Widuch. – Można to policzyć bez specjalistycznych przyrządów, po prostu krokami.

Pytanie po co więc zlecano ekspertyzę Głównemu Instytutowi Górnictwa pozostaje bez odpowiedzi. GIG odmówił DZ nawet informacji, że robił Ekopolowi jakieś opracowanie.

Czym jest Spółka Restrukturyzacji Kopalń?
Spółka Restrukturyzacji Kopalń powstała w wyniku realizacji założeń Korekty Programu Rządowego Reforma Górnictwa Węgla Kamiennego w Polsce w latach 1998–2002 przyjętej przez rząd w 1999 r.

Powstanie Spółki jest wynikiem połączenia kopalń
spółek akcyjnych:
1. KWK „Jan Kanty”
2. KWK „Sosnowiec”
3. KWK „Porąbka-Klimontów”
4. KWK „Saturn”
Przedmiotem działalności Spółki jest:
1. Prowadzenie likwidacji kopalń, które zakończyły już wydobycie.
2. Zagospodarowanie majątku likwidowanych kopalń.
3. Tworzenie na bazie majątku likwidowanych kopalń nowych miejsc pracy.