Wielojajeczny świat

Na początku było jajo. Chińczycy wierzą, że pierwszy człowiek na Ziemi wyszedł z jajka, które spadło z nieba, a potem długo pływało po wodach oblewających cały glob.

Starożytni myśliciele uznawali jajko za idealny wręcz model naszego świata. Jego skorupka to ziemia, białko to woda, położone w środku żółtko miałoby być ogniem, a gazowy pęcherzyk, który znajduje się nad błonka pod skorupką wierzchołka - to powietrze.

Zbukiem w polityka

W czasach nam współczesnych zwykłe kurze jajko stało się uniwersalnym symbolem. Posługuje się nim polityka (obrzucanie jajami co bardziej nielubianych dygnitarzy), filozofia (klasyczny problem, co było pierwsze, jajko czy kura), czy nawet wielka sztuka (słynne jubilerskie precjoza, jajka Fabergé, z których każde warte jest małą fortunę).

Anegdota o "jajku Kolumba" stawia wyżej aktywne działanie od miałkiego dywagowania; przypomnijmy, że dyskusję mędrców nad tym, czy można postawić jajko pionowo, słynny podróżnik przerwał, nadtłukując skorupkę rzeczonego jaja i tym samym "usadzając" je na stole. Jajka trafiły także do sportu.
Rekordzistami świata w masowym noszeniu jajek na łyżkach są od zeszłego roku uczniowie amerykańskiej Raynes Park High Scholl. W wyznaczonym czasie, z tysiąca startujących, 859 zawodnikom udało się (po przebiegnięciu 100 metrów) dostarczyć swe jajka na metę niepotłuczone.

Jajo-gigant

W księdze Guinnessa zostanie zapisane także rekordowe jajko pewnej chińskiej kury. Gigantyczne jajo, które zniosła kura pana Yanga w lutym tego roku, ważyło 170 gramów. Otrzymało tytuł Największego Jaja na Świecie. Jajka już w zamierzchłych czasach uznawane były za symbol życia, odrodzenia, sił witalnych, dostatku i pomyślności. Jako atrybut kultu czy magii pokrywano ich skorupki zdobieniami i malunkami. Dekorowaniem jajek zajmowali się już Persowie, Fenicjanie czy Chińczycy i to już pięćdziesiąt wieków temu. Rysunki na jajkach miały specjalną moc, która miała chronić ich autora i jego dobytek.

Skąd wzięły się pisanki?

Najstarsze polskie pisanki mają dziesięć wieków i odkryto je na Opolszczyźnie. Z dziesiątego wieku pochodzą też pierwsze legendy chrześcijańskie, starające się tłumaczyć zwyczaje wielkanocnego malowania jaj kurzych. Mówią, że tradycję rozpoczęła Maria Magdalena, która po odkryciu zmartwychwstania Jezusa zobaczyła, że w jej domu wszystkie jajka zmieniły kolor na czerwony. Zaniosła je więc apostołom z dobrą wieścią. W ich rękach z jajek wylęgły się ptaki. Inny mit katolicki każe wierzyć, że Święta Maria, aby przebłagać Piłata, zaniosła jego dzieciom w podarunku ślicznie wymalowane jajka.

Polska przypowieść tłumaczy, że pierwszymi kraszankami były kamienie, jakimi obrzucono św. Szczepana, które w cudowny sposób zamieniły się w czerwone jajka.

Zakazane jaja

Kościół niechętnie przyjmował jajka, jako część religijnych obchodów Wielkiej Nocy. Bano się ich magicznej, pogańskiej symboliki i początkowo zabraniano nawet spożywania jaj w dni świąteczne. Dopiero w dwa wieki po chrystianizacji mieszkańcy dzisiejszej Polski mogli bez przygan wykładać jajka na wielkanocne stoły. Zgodnie jednak z zarządzeniami księży, należało jajka przed spożyciem poświęcić w kościele. Woda z kropidła symbolicznie oczyszczała je z pogańskich znaczeń. Malowane wielkanocne jajko nosi w Polsce różne nazwy, zależnie od regionu i sposobu jego udekorowania. Są jednobarwne kraszanki i hałunki barwione cebulowymi łupinami, płatkami malwy czy korą dębu.
Skrobanki, czy rysowanki, ze skorupkami wydrapanymi w ornamenty szpilką czy końcem noża. I te prawdziwe pisanki, czyli piski, których skorupki ozdobiono woskowymi wzorkami, przed pokryciem całości barwnikiem. W nawoskowanych miejscach pozostawały wtedy białe linie czy plamy.

Obecnie coraz popularniejsze jest wykorzystywanie do ozdabiania wielkanocnych jajek chemicznych barwników i termokurczliwych, plastikowych kalkomanii. I wkładanie do koszyczków plastikowych czy drewnianych replik jajek. Takie ozdobne kopie symbolu życia przetrwają wiele kolejnych Wielkanocy. Smakują jedynie kornikom.