Zakazać lichwy

Cywilizowane państwa europejskie mają ustawowo ograniczone odsetki kredytów czy pożyczek. W Polsce można obłożyć na przykład „chwilówkę” odsetkami przekraczającymi 200 proc. rocznie.

Lichwa w Polsce ma się świetnie – uważa wielu finansistów i zwykłych zjadaczy chleba kupionego za słono oprocentowany kredyt. Dlatego w Sejmie narodził się projekt ustawy o maksymalnych odsetkach.

– To bardzo dobra wiadomość. Każda inicjatywa legislacyjna, która ma na celu skuteczne zapobieganie nadmiernemu zadłużaniu się konsumentów, zasługuje na poparcie – mówi Grzegorz Bierecki, prezes Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

Przypomina on, że już istniejące w kodeksie karnym przepisy dotyczące lichwy pozostają dziś martwe. Tymczasem działania, które można śmiało nazwać lichwą powodują, że przechwytywana jest znacząca część dochodów kilku milionów Polaków i w ten sposób ograniczana ich siła nabywcza.

– To zjawisko negatywne o znaczeniu dla całej gospodarki. Zadłużenie ponad miliona gospodarstw domowych może stać się wkrótce poważnym zagrożeniem społecznym – podkreśla Bierecki.

Z jednej strony mamy bowiem instytucje osiągające nadmierne dochody, z drugiej – 13 mln Polaków o słabej kondycji finansowej, którzy, szukając pieniędzy na opędzenie podstawowych potrzeb, sięgają po słono oprocentowane pożyczki czy kredyty.

Innego zdania jest natomiast Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce. Uważa ona, że ustawowe ograniczanie odsetek spowoduje szereg negatywnych skutków społecznych i gospodarczych. Najważniejsze z nich to rozwój czarnego rynku usług finansowych, pozbawienie dostępu do kredytu klientów o niskich czy nieustabilizowanych dochodach oraz ograniczenie sprzedaży kredytów ratalnych. Dlatego Konferencja alarmuje i wzywa posłów do zlecenia rzetelnych analiz na temat skutków społecznych i ekonomicznych wprowadzenia w życie limitów oprocentowania.

Nie sposób jednak nie zauważyć, że instytucje kredytujące Polaków nierzadko „zapominają” rzetelnie poinformować o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, czyli faktycznej cenie pożyczanego pieniądza. To rodzi późniejszy szok u pożyczkobiorców. Jednak posłowie – mający tendencję do wylewania dziecka z kąpielą – w projektach zatwierdzonych przez podkomisję umieścili wiele irracjonalnych zapisów, w tym objęcie limitami oprocentowania także kredytów mieszkaniowych oraz kupieckich, a nawet emitentów obligacji.

Jakie oprocentowanie?

Roczna Rzeczywista Stopa Oprocentowania
* firma „ze słupa ogłoszeniowego” 48,9 proc. (10 tys. zł, 60 rat malejących)

* Provident ÷ 231 proc. (4 tys. zł;. 39 rat tygodniowych)

* Lukas średnio od 31,92 proc. do 52,23 proc.

* AIGO – 68,24 proc. (2 tys. zł na dwa lata, równe raty)

* SKOK im. Unii Lubelskiej 219 proc. („chwilówka” 31-dniowa)

* SKOK im. Mikołaja Kopernika 128 proc. („chwilówka” 31-dniowa)

* SKOK Piast 24,90 proc. („Pożyczka Lider”)

To zaszkodzi

Andrzej Roter, dyrektor generalny Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce

Uchwalenie przepisów ustanawiających granicę oprocentowania kredytów i pożyczek w Polsce przyniosłoby więcej strat niż korzyści zarówno klientom, jak i całej gospodarce. Z przykrością stwierdzam, że posłowie podkomisji zajmującej się projektami nie analizowali szczegółowo żadnych ekspertyz dotyczących skutków wprowadzenia ograniczenia odsetek. Całe środowisko finansowe od początku bardzo aktywnie uczestniczy w debacie nad projektami. Mamy solidne argumenty w postaci wniosków z raportu niezależnego zagranicznego ośrodka badawczego Policis na temat skutków wprowadzenia podobnych regulacji w innych krajach oraz wnioski z badań OCR Macro wykonane na zlecenie Komisji Europejskiej, ale niestety, posłowie wolą nie brać przykładu z doświadczeń innych, lecz eksperymentować w imię populistycznych haseł.

Jakie są limity?
* Austria – 20 proc. rocznie
* Szwajcaria – 15 proc.
* Grecja – 9 proc.
* Belgia – 7 proc.
* Finlandia – 7 proc.

Limity mają również zastosowanie we Francji, Włoszech, Holandii, Niemczech i wielu stanach USA.
Wielka Brytania – nie stosuje ustawowego ograniczenia. Istniał limit 48 proc. w skali roku, jednak został zniesiony. Wprowadzono zastrzeżenie, że wierzyciele nie mogą naliczać „lichwiarskich” stóp.

Za i przeciw

KPF przypomina, że w Niemczech i Francji, gdzie obowiązują limity oprocentowania, dwa razy więcej osób przyznało się do zaciągnięcia pożyczki z nielegalnych źródeł niż w Wielkiej Brytanii, gdzie rząd po analizie skutków takich ograniczeń zrezygnował z ich wprowadzenia.

Według Związku Banków Polskich wejście w życie proponowanych przepisów może oznaczać odcięcie od kredytu bankowego około 2 milionów osób w Polsce.

Szacunki Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wskazują, że wielkość sprzedaży ratalnej w Polsce może zmaleć aż o 40-50 proc. rocznie.

Istnieją jednak liczne polskie rodziny, które – zaciągając kredyt – nie zdawały sobie sprawy z kosztu pożyczonego pieniądza i nie są w stanie spłacać rat. Dlatego trwają prace nad ustawą o upadłości konsumenckiej, która ma ochronić osoby, z przyczyn obiektywnych wpadające w pułapkę niewydolności spłat.

Przeciwnicy obecnego projektu ustawy przeciwko lichwie:
(zaopiniowali go negatywnie)

Narodowy Bank Polski,

Związek Banków Polskich,

Krajowy Związek Banków Spółdzielczych,

Rada Ministrów, Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Sprawiedliwości,

Krajowa Rada Sądownictwa,

Instytut Badań Nad Gospodarką Rynkową, a także

Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych (zrzesza banki: GE Capital Bank SA, Dominet Bank SA, firmy pośrednictwa finansowego, w tym bankowe: m.in. Lukas SA, Żagiel SA, firmy pożyczkowe – Provident Polska SA czy obrotu wierzytelnościami, jak KRUK Sp. z o.o., a także firmy związane z zarządzaniem informacją gospodarczą: KSV BIG SA, InFoScore BIG SA).